درخشش سیاره زهره در آسمان شب

سیاره زهره این هفته در هنگام غروب به مدت چند شب، قبل از فرو رفتن در افق در بالاترین حد خود در آسمان شب می‌درخشد.

به گزارش ایسنا و به نقل از اسپیس، سیاره زهره در این روزها در بهترین حالت برای تماشا قرار دارد، پس مطمئن شوید که این فرصت را از دست نمی‌دهید.

این سیاره آتشفشانی و جهنمی از غروب یکشنبه(۵ دسامبر) در بالاترین ارتفاع خود در آسمان شب ما به روشنی خواهد درخشید. زهره در این چند شب‌ آنقدر روشن است که قدر ظاهری آن ۴.۴- است و به راحتی با چشم غیرمسلح قابل رویت خواهد بود و از همه چیز در اطرافش به جز ماه، درخشنده‌تر است.

در حالی که زهره در چرخه‌های مداری گذشته به ارتفاع بالاتری رفته است، اما همچنان در غروب خورشید در شهر نیویورک تا ۲۰ درجه بالاتر از افق قابل رویت خواهد بود.

زهره امشب در حالی که به سمت خورشید می‌رود و از دید ما از نزدیکی خورشید می‌گذرد، در درخشان‌ترین حالت خود خواهد بود.

برای بهتر دیدن زهره در آسمان شب می‌توان از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ استفاده کرد و اگر یک رصدگر حرفه‌ای هستید فرصت خوبی برای عکاسی نجومی است.

ناسا می‌گوید، بین شش تا ۱۰ دسامبر همچنین می‌توانید هلال ماه را تعقیب کنید، زیرا این هلال به نوبه خود از مجموعه‌ای از سیارات در آسمان شامل زهره، زحل و مشتری بازدید می‌کند.

اگر شما به تازگی وارد نجوم شده باشید، ماه به عنوان یک راهنما و راهیاب عالی برای شکار سیاره‌ها عمل می‌کند. دلیل نزدیک بودن همه این اجرام این است که آنها به دور صفحه منظومه شمسی ما که به عنوان "دایره البروج" شناخته می‌شود، می‌چرخند.

دایرة البروج مسیر حرکت ظاهری سالانه خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است.

دایرة البروج دایره‌ای فرضی در آسمان است که ظاهراً(از دید ساکنان کره زمین) به نظر می‌آید که خورشید در مدت یک سال آن دایره را طی می‌کند.

این دایره در حقیقت مدار حرکت انتقالی زمین را به دور خورشید مشخص می‌کند و در واقع طرح مدار زمین بر کره آسمان است، یعنی دایره‌ای است که از تلاقی سطح مدار حرکت انتقالی زمین با کره آسمان که آن را اصطلاحاً "فلک ثوابت" نامیده‌اند، پیدا می‌شود.

ناسا پیشنهاد می‌کند که تماشای سیاره زهره را در این شب‌ها از دست ندهیم و می‌گوید: سیاره همسایه پوشیده از ابر ما طی چند روز آتی به افق نزدیک‌تر می‌شود و تا سال نوی میلادی از دید بسیاری از ما ناپدید می‌شود.

ناسا افزود: این سیاره در اواخر ماه ژانویه به عنوان یک سیاره صبحگاهی قبل از طلوع خورشید دوباره ظاهر می‌شود و تا دسامبر سال آینده دیگر در آسمان شب حاضر نخواهد شد.

همین‌طور که منتظر ظهور مجدد زهره در سال ۲۰۲۲ هستیم، می‌توانیم مأموریت‌های جدیدی را نیز دنبال کنیم که انتظار می‌رود این سیاره را در سال‌های آینده هدف قرار دهد. این سیاره همچنین در سال‌های آینده شاهد پروازهایی از دو مأموریت متمرکز بر خورشید خواهد بود که شامل کاوشگر خورشیدی "پارکر" ناسا و "مدارگرد خورشیدی" آژانس فضایی اروپا است.

 

منبع : ایسنا

کدام سیاره معروف به سیاره صبحگاهی یا شامگاهی است؟

منظومه شمسی، منظومه ای است که سیاره زیبای ما، یعنی زمین در ان قرار گرفته است. این منظومه از ۹ سیاره تشکیل شده است. در مرکز این منظومه، خورشید قرار دارد و همه سیارات به دور خورشید در گردش هستند. ترتیب این سیارات با توجه به فاصله آنها به خورشید از نزدیک به دور عبارت اند از:

عطارد، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس، نپتون و پلوتون.

مدار سیاره زهره، در درون مدار زمین قرار گرفته است. زهره نسبت به زمین در فاصله کمتری از خورشید قرار گرفته است.

به سیاره زهره، ستاره صبحگاهی و شبانگاهی می گویند، در واقع یونانیان و مصریا باستان تصور می کردند که یک ستاره بامدادی وجود دارد و یک ستاره شامگاهی. آنها ستاره صبحگاهی را فسفروس می گفتند که به معنای “آورنده نور” بود و ستاره شبانگاهی را هسپروس می نامیدند که به معنای “ستاره شامگاه” بود. آنها چند صد سال بعد دریافتند که در واقع این دو جرم، یک سیاره واحد و همان سیاره زهره یا ناهید هستند.

اما چطور زهره هم می تواند ستاره صبحگاهی باشد و هم ستاره شامگاهی؟

زمانی که زهره در یک سوی خورشید است، خورشید را در آسمان دنبال کرده و سریعاً پس از غروب آفتاب، هنگامی که آسمان به اندازه کافی برای رؤیت راحت آن تاریک شد، درخشنده می شود. زمانی که زهره در درخشنده ترین حالت خود قرار دارد، تنها چند دقیقه پس از غروب آفتاب در آسمان نمایان می شود و این هنگام است که آن را ستاره شامگاهی می نامند.
زمانی که زهره در سوی دیگر خورشید قرار دارد، همزمان با حرکت خورشید در آسمان، در مقابل آن پیشروی می کند. در چنین حالتی زهره چندین ساعت پیش از طلوع آفتاب از افق شرق طلوع می کند. سپس همچنان که خورشید بالا می آید، آسمان نیز به روشنی می گراید و زهره در آسمان روز از دید پنهان می شود. در این حالت به آن ستاره بامدادی می گویند.

«ستاره‌‌ی صبحگاهی» و «ستاره‌ی شامگاهی»

در اصل، عناوین «ستاره‌ی صبحگاهی» و «ستاره‌ی شامگاهی» تنها برای نورانی‌ترین سیاره‌ یعنی سیاره‌ی زهره(ناهید) به کار می‌رفتند. سیاره‌ی زهره بسیار درخشان‌تر از ستاره‌های حقیقی آسمان بوده، چشمک نمی‌زند بلکه با نوری ثابت و نقره‌فام نورافشانی می‌کند. رصدگران باستانی که به حرکت ناهید نسبت به ستارگان پس‌زمینه‌اش( هنگام صبح در افق شرقی و هنگام غروب در افق غربی بود) پی برده بودند، خیلی زود متوجه سیار بودن این سیاره شدند. نیکولاس کامیل فلاماریون، ستاره‌شناس فرانسوی در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ از سیاره‌ی زهره با نام «ستاره‌ی شبان(چوپان)» یاد می‌کرد، خود من(نویسنده) سیاره‌ی ناهید را «نور شبِ آسمان» می‌نامم. حال، اگر تنها ناهید را در نظر بگیریم، فهم ریشه‌ی عناوین ستاره‌ی صبحگاهی و ستاره‌ی شامگاهی آسان‌تر می‌شود.

البته، ناهید تنها سیاره‌ی سیار در آسمان نیست، چهار سیاره‌ی دیگر نیز قابل مشاهده با چشم غیرمسلح هستند(پنج سیاره، اگر اورانوس را هم که در شب های صاف و تاریک به سختی دیده میشود حساب کنیم). اما تفاوت این است که، با استثنا قائل شدن برای سیاره‌ی مشتری و در اوقات خاصی نیز سیاره‌ی مریخ، هیچ سیاره‌ی دیگری رفتار ناهید را از خود نشان نمی‌دهد. گرچه، از زمانی به بعد عناوین ذکر شده به صورت جمع مورد استفاده قرار گرفتند تا چهار سیاره‌ی دیگر نیز با عناوین «ستارگان صبحگاهی» و «ستارگان شامگاهی» شناخته شوند. در هفته‌ی پیش رو(امروز ۲۰ بهمن ۹۴) هیچ ستاره‌ی شامگاهی نداریم و تنها ستاره‌ی صبحگاهی خواهیم دید. تفاوت میان این دو اصطلاح بسیار دقیق است. برای مثال، طلوع در مشرق میان ساعات ۱۹:۳۰ و ۲۰:۳۰ به وقت محلی متعلق به سیاره‌ی مشتری می‌باشد. این سیاره بین ساعات ۰۱:۳۰ تا ۰۲:۳۰ بامداد به اوج ارتفاع خود در آسمان جنوبی رسیده و هنگام پایین رفتن در افق غربی هنگام سپیده‌دم همچنان قابل مشاهده است. بنابراین این سیاره‌ی غول‌پیکر در طول شب در موقعیت خوبی برای رصد قرار داشته و می‌توان تغییرات نوارهای ابری و چهار قمر آن را مشاهده کرد.

حال که مشتری برای بیشتر ساعات شب بالای افق می‌باشد واجد شرایط برای دارا بودن عنوان «ستاره‌ی شامگاهی» است، گرچه دقیقا به همین علت نیز میتوان به آن عنوان «ستاره‌ی صبحگاهی» را داد. سیاره‌ی بعدی که می‌توان مشاهده کرد مریخ است که پس از ساعت ۰۰:۳۰ به وقت محلی طلوع می‌کند و هنگام طلوع خورشید در حال عبور از نصف‌النهار جنوبی می‌باشد. بنابراین سیاره‌ی سرخ باید یک ستاره‌ی صبحگاهی باشد. برای سیارات عطارد و زهره هیچگاه چنین ابهامی وجود ندارد، زیرا سیارات ذکر شده هیچ‌موقع در آسمان فاصله‌ی چندان زیادی از خورشید نمی‌گیرند. در حقیقت، در دوران پیش از ظهور مسیح، این دو سیاره دو هویت -دو اسم- داشتند، زیرا هنوز این موضوع درک نشده بود که این سیارات به نوبت و بصورت متناوب در طرفین خورشید ظاهر می‌شوند. عطارد هنگامی که بعنوان یک ستاره‌ی صبحگاهی می‌درخشید با نام آپولو و زمانی که در آسمان شامگاهی ظاهر می‌گشت با نام عطارد(Mercury) خوانده می‌شد. سیاره‌ی زهره هنگام صبح با نام Phosphorus و هنگام شب به نام Hesperus خوانده می‌شد. باید از جناب فیثاغورث تشکر کنیم که حوالی قرن ۵ پیش از میلاد متوجه شد که فسفروس و هسپروس در حقیقت یکی هستند. به علت اینکه سیارات عطارد و زهره در مدار نزدیکتری نسبت به مدار زمین به دور خورشید می‌گردند، این سیارات با عنوان « سیارات داخلی» شناخته می‌شوند. کشیدگی به زاویه میان خورشید و سیاره آنطور که از زمین قابل مشاهده است گفته می‌شود. هنگامی که عطارد یا زهره کشیدگی غربی با خورشید دارد، ستاره‌ی صبحگاهی بوده و زمانی که کشیدگی شرقی دارد ستاره‌ی شامگاهی می‌باشد.

«ستاره‌‌ی صبحگاهی» و «ستاره‌ی شامگاهی» و عبور در مقابله

سیارات متفاوتی بسته به موقعیت‌شان نسبت به زمین و خورشید ممکن است باهم در آسمان صبحگاهی و شامگاهی دیده شوند. Jim Gemmel در ۱۰ مارس ۲۰۱۲ این تصویر را از مشتری و ناهید به ثبت رسانده است.

عبور در مقابله

 این قانون برای سیاراتی که دورتر از مدار زمین به دور خورشید می‌گردند نیز صادق است، این سیارات که مریخ، مشتری و زحل هستند «سیارات خارجی» نامیده می‌شوند. هنگامی که یک سیاره‌ی خارجی با خورشید در محل یکسانی از آسمان قرار دارد یعنی در مقارنه است. زمانی که یک سیاره خارجی دقیقا مقابل خورشید در آسمان قرار گرفته- یعنی هنگامی که زمین و یک سیاره‌ی خارجی هرکدام در یک طرف خورشید قرار دارند ولی هرسه در یک خط هستند- آن سیاره یک ستاره‌ی صبحگاهی نامیده می‌شود. در زمان مقابله، سیاره‌ی مورد نظر هنگام غروب خورشید طلوع کرده و زمانی که خورشید طلوع می‌کند غروب می‌نماید. از آن زمان به بعد، هنگامی که روز تمام می‌شود این سیاره طلوع کرده یا از قبل در آسمان حضور دارد و یک ستاره‌ی شامگاهی نامیده می‌شود. بنابراین، اگر با این نام‌گذاری جلوتر برویم، سیاره‌ی زحل در تاریخ ۳ ژوئن- ۱۴خرداد ۱۳۹۵ و سیاره مشتری در تاریخ‌های ۸ مارس- ۱۸ اسفند و ۲۲ مه- ۲ خرداد ۱۳۹۵ وارد مقابله شده و ستاره‌ی شامگاهی می‌شوند با اینکه قبلا گفتیم سیارات مشتری، مریخ و زحل پیش از تاریخ مقابله‌شان هنگام شب نیز در آسمان قابل مشاهده هستند اما تا آن زمان، تمام این سیارات ستارگان صبحگاهی نامیده می‌شوند.

 

منبع : آسیاک